Uit onderzoek van het Erasmus MC, de Hogeschool Rotterdam, het Amsterdam UMC en de Universiteit voor Humanistiek (‘Experiences of end-of-life care during the COVID19-crisis’), onder ruim 700 zorgprofessionals en bijna 400 nabestaanden van mensen die tussen maart en juli 2020 zijn overleden (aan corona of door een andere oorzaak), blijkt dat de medische en verpleegkundige zorg tijdens de pandemie in de meeste gevallen goed kon plaatsvinden, ondanks de uitdagingen. Tegelijkertijd werden de emoties tijdens iemands laatste levensfase beleefd achter mondmaskers en gesloten deuren van huiskamers en zorginstellingen. Als naaste geen afscheid kunnen nemen van je geliefde, als patiënt eenzaam moeten sterven, of als zorgverlener geen arm om iemand heen kunnen slaan: de uitgangspunten zijn verschillend, het leed is gedeeld.
De onderzoekers raakten onder de indruk van alle verhalen: ‘ik herinner me een oudere meneer wiens vrouw is overleden in het verpleeghuis. Jarenlang ging hij dagelijks bij z’n levensmaatje langs om haar te verzorgen en te helpen. Totdat hij plotseling geen toegang meer kreeg tot zijn vrouw. Een maand later was ze dood. Het afscheid was bijzonder traumatisch. Dat een huwelijk, dat bijna je hele leven heeft geduurd, op deze manier afloopt, wens je niemand toe. Hoe meer ervaringen we lazen, hoe meer het besef groeide van de massale omvang van het leed. Op cijfers kunnen we handelen met ons verstand, maar het zijn de persoonlijke verhalen die het hart raken’.
Omdat indringende verhalen niet verloren mogen gaan achter statistische cijfers heeft het projectteam een boekje samengesteld waarin de ervaringen en emoties van nabestaanden en zorgverleners worden beschreven. Download het hier.
De nieuwe EO gesprekskaartjes kunnen je helpen om samen het gesprek aan te gaan over verlies, en herinneringen en gevoelens een plaats te geven. Juist in tijdens (en na) corona. De makers hopen dat de kaartjes bijdragen aan mooie gesprekken met mensen om ons heen die ons dierbaar zijn. Ook over onderwerpen die soms lastig zijn. ‘Want juist die kleine gebaren: een glimlach, een vraag, een helpende hand, zorgen ervoor...
Bekijk
Eenvandaag maakt een resportage de door experts verwachte toename van rouwstoornissen: het verlies van een geliefde verwerken is lastiger door corona. Normaal gesproken heeft ongeveer een op de tien mensen last van 'vastzittende' rouw. Maar volgens hoogleraar psychologie Geert Smid is dat percentage sinds de komst van corona flink gestegen. Wie een rouwstoornis heeft, rouwt langer en ervaart de rouw heftiger dan de meeste mensen, vertelt Smid. Ook wordt het...
Bekijk
Corona heeft een enorme invloed op de beleving van de dood en van de periode erna. Ook als iemand niet overlijdt door corona. We proberen met het project ‘Rouwen Tijdens Corona’ nabestaanden te ondersteunen door ervaringen en suggesties te verzamelen en te daarna delen. Dat doen we onder andere met een vrij korte enquête. Heb jij ook iemand verloren tijdens corona? Deel dan je ervaringen, zo helpen we elkaar. Klik...
Bekijk
Nico Knibbe runt samen met zijn zus Hanneke Knibbe het onderzoeksbureau LOCOmotion en doet, onder andere samen met het UMC Utrecht, onderzoek naar rouwen tijdens corona. Door middel van enquêtes, beeldgesprekken en straat interviews halen ze informatie op om antwoorden te krijgen op de vraag: “Wat doet deze tijd van afstand houden, nauwelijks fysiek contact en beperkt aantal bezoekers tijdens een uitvaart met onze rouw." Op de website worden verhalen...
Bekijk
Interessant document van het Fonds Slachtofferhulp met antwoorden op veel gestelde vragen over afscheid nemen in tijden van corona. download hier
Bekijk
De onderzoekers Tamara van Schaik , Marije Brouwer, Nico Knibbe, Hanneke Knibbe en Saskia Teunissen, allen verbonden aan het project Rouwen Tijdens Corona, mogelijk gemaakt door ZonMw (als onderdeel van het programma 'Palliantie. Meer dan zorg’) publiceerden in OMEGA- Journal of Death and Dying van december 2022 het artikel ‘The Effect of the COVID-19 Pandemic on Grief Experiences of Bereaved Relatives: An Overview Review’. Daaruit blijkt dat de COVID-19-pandemie de...
Bekijk
Dankbaar in deze rare, bizarre, onzekere, maar toch bijzondere tijd We leven in een bijzondere tijd, waarin zorgverleners laten zien wat ze waard zijn. Voor, tijdens en na corona. Dat aan verdrietige gebeurtenissen ook hele mooie en ontroerende kanten zitten laat het volgende verhaal van een betrokken verzorgende zien. Ze is dankbaar voor alles wat mogelijk is als het nodig is! Lees het verhaal
Bekijk
De Vlaamse klinisch psycholoog rouwspecialist Manu Keirse schreef een extra hoofdstuk bij het boek ‘Helpen bij verlies en verdriet’ met handvatten voor wie mensen in rouw en verdriet wil bijstaan. Download hier het extra hoofdstuk. Download
BekijkRouwen Tijdens Corona is een not-for-profit initiatief, mogelijk gemaakt door ZonMw (als onderdeel van het programma 'Palliantie. Meer dan zorg’) en uitgevoerd door LOCOmotion, Nachtzon Media B.V., prof. dr. Saskia Teunissen (Expertisecentrum Palliatieve Zorg, UMC Utrecht), Ronald Geelen en Uil Uitvaartverzorging.
