Uit onderzoek van het Erasmus MC, de Hogeschool Rotterdam, het Amsterdam UMC en de Universiteit voor Humanistiek (‘Experiences of end-of-life care during the COVID19-crisis’), onder ruim 700 zorgprofessionals en bijna 400 nabestaanden van mensen die tussen maart en juli 2020 zijn overleden (aan corona of door een andere oorzaak), blijkt dat de medische en verpleegkundige zorg tijdens de pandemie in de meeste gevallen goed kon plaatsvinden, ondanks de uitdagingen. Tegelijkertijd werden de emoties tijdens iemands laatste levensfase beleefd achter mondmaskers en gesloten deuren van huiskamers en zorginstellingen. Als naaste geen afscheid kunnen nemen van je geliefde, als patiënt eenzaam moeten sterven, of als zorgverlener geen arm om iemand heen kunnen slaan: de uitgangspunten zijn verschillend, het leed is gedeeld.
De onderzoekers raakten onder de indruk van alle verhalen: ‘ik herinner me een oudere meneer wiens vrouw is overleden in het verpleeghuis. Jarenlang ging hij dagelijks bij z’n levensmaatje langs om haar te verzorgen en te helpen. Totdat hij plotseling geen toegang meer kreeg tot zijn vrouw. Een maand later was ze dood. Het afscheid was bijzonder traumatisch. Dat een huwelijk, dat bijna je hele leven heeft geduurd, op deze manier afloopt, wens je niemand toe. Hoe meer ervaringen we lazen, hoe meer het besef groeide van de massale omvang van het leed. Op cijfers kunnen we handelen met ons verstand, maar het zijn de persoonlijke verhalen die het hart raken’.
Omdat indringende verhalen niet verloren mogen gaan achter statistische cijfers heeft het projectteam een boekje samengesteld waarin de ervaringen en emoties van nabestaanden en zorgverleners worden beschreven. Download het hier.
Eenvandaag maakt een resportage de door experts verwachte toename van rouwstoornissen: het verlies van een geliefde verwerken is lastiger door corona. Normaal gesproken heeft ongeveer een op de tien mensen last van 'vastzittende' rouw. Maar volgens hoogleraar psychologie Geert Smid is dat percentage sinds de komst van corona flink gestegen. Wie een rouwstoornis heeft, rouwt langer en ervaart de rouw heftiger dan de meeste mensen, vertelt Smid. Ook wordt het...
Bekijk
Uden is een van de gemeentes in Brabant die hard getroffen is door het coronavirus. Om die mensen te herdenken en een plek te hebben om over de effecten van het virus te kunnen praten, is er een speciale boom geplant, de Hartjesboom. Volgens mede-initiatiefnemer en uitvaartbegeleider Paul van Weert moet het 'een plek worden om samen te komen en te praten over wat er gebeurd is'. De Hartjesboom geeft...
Bekijk
Voor uitvaartbegeleidster Saskia zijn uitvaartdiensten in de coronaperiode juist intenser en mooier geworden, vertelt Abdelkader Benali in OVT. ''Saskia werd verliefd op het ingetogen karakter van het nieuwe afscheid nemen.'' Luister hier naar de OVT Podcast , gemaakt door Abdelkader Benali en begrijp waarom een uitvaart tijdens corona zo intens en mooi kan zijn.
Bekijk
'De tijd waarin we leven lijkt een alternatieve realiteit te zijn. Een realiteit waarin we de ander niet eens even kunnen vastpakken na een ingrijpend verlies; een realiteit waarin we elkaars gezichtsuitdrukkingen moeten lezen terwijl we een mondkapje op hebben. Het lijkt een logisch gevolg dat dit invloed heeft op een verder rouwproces.' Lees hier het volledige artikel.
Bekijk
Dankbaar in deze rare, bizarre, onzekere, maar toch bijzondere tijd We leven in een bijzondere tijd, waarin zorgverleners laten zien wat ze waard zijn. Voor, tijdens en na corona. Dat aan verdrietige gebeurtenissen ook hele mooie en ontroerende kanten zitten laat het volgende verhaal van een betrokken verzorgende zien. Ze is dankbaar voor alles wat mogelijk is als het nodig is! Lees het verhaal
Bekijk
Manu Keirse: “Geef leven aan het sterven” “Rouw is een heel gamma van reacties op een ingrijpend verlies in ons leven”, vertelt klinisch psycholoog en rouwdeskundige Manu Keirse vanuit zijn studeerkamer in het Belgische plaatsje Leefdaal. “Dat kan verdriet, boosheid, fysieke pijn, verandering in eetgewoonte en werkgedrag zijn, maar het kan evenzeer opluchting en voldoening zijn. Het gaat om elk verlies, dus bijvoorbeeld ook om het verlies van gezondheid, verwachting,...
Bekijk
De onderzoekers Tamara van Schaik , Marije Brouwer, Nico Knibbe, Hanneke Knibbe en Saskia Teunissen, allen verbonden aan het project Rouwen Tijdens Corona, mogelijk gemaakt door ZonMw (als onderdeel van het programma 'Palliantie. Meer dan zorg’) publiceerden in OMEGA- Journal of Death and Dying van december 2022 het artikel ‘The Effect of the COVID-19 Pandemic on Grief Experiences of Bereaved Relatives: An Overview Review’. Daaruit blijkt dat de COVID-19-pandemie de...
Bekijk
De Vlaamse klinisch psycholoog rouwspecialist Manu Keirse schreef een extra hoofdstuk bij het boek ‘Helpen bij verlies en verdriet’ met handvatten voor wie mensen in rouw en verdriet wil bijstaan. Download hier het extra hoofdstuk. Download
BekijkRouwen Tijdens Corona is een not-for-profit initiatief, mogelijk gemaakt door ZonMw (als onderdeel van het programma 'Palliantie. Meer dan zorg’) en uitgevoerd door LOCOmotion, Nachtzon Media B.V., prof. dr. Saskia Teunissen (Expertisecentrum Palliatieve Zorg, UMC Utrecht), Ronald Geelen en Uil Uitvaartverzorging.
