Uit onderzoek van het Erasmus MC, de Hogeschool Rotterdam, het Amsterdam UMC en de Universiteit voor Humanistiek (‘Experiences of end-of-life care during the COVID19-crisis’), onder ruim 700 zorgprofessionals en bijna 400 nabestaanden van mensen die tussen maart en juli 2020 zijn overleden (aan corona of door een andere oorzaak), blijkt dat de medische en verpleegkundige zorg tijdens de pandemie in de meeste gevallen goed kon plaatsvinden, ondanks de uitdagingen. Tegelijkertijd werden de emoties tijdens iemands laatste levensfase beleefd achter mondmaskers en gesloten deuren van huiskamers en zorginstellingen. Als naaste geen afscheid kunnen nemen van je geliefde, als patiënt eenzaam moeten sterven, of als zorgverlener geen arm om iemand heen kunnen slaan: de uitgangspunten zijn verschillend, het leed is gedeeld.
De onderzoekers raakten onder de indruk van alle verhalen: ‘ik herinner me een oudere meneer wiens vrouw is overleden in het verpleeghuis. Jarenlang ging hij dagelijks bij z’n levensmaatje langs om haar te verzorgen en te helpen. Totdat hij plotseling geen toegang meer kreeg tot zijn vrouw. Een maand later was ze dood. Het afscheid was bijzonder traumatisch. Dat een huwelijk, dat bijna je hele leven heeft geduurd, op deze manier afloopt, wens je niemand toe. Hoe meer ervaringen we lazen, hoe meer het besef groeide van de massale omvang van het leed. Op cijfers kunnen we handelen met ons verstand, maar het zijn de persoonlijke verhalen die het hart raken’.
Omdat indringende verhalen niet verloren mogen gaan achter statistische cijfers heeft het projectteam een boekje samengesteld waarin de ervaringen en emoties van nabestaanden en zorgverleners worden beschreven. Download het hier.
In aflevering 25 van de podcastserie Doodnormaal vertelt Kees Veldboer van Stichting Ambulance Wens over hoe het in coronatijd mogelijk blijft om elkaar te ontmoeten, ook als beide partners ziek zijn. Dan zet de stichting alles op alles om toch nog een ontmoeting te regelen. Heel onverwacht overleed Kees op 26 juli 2021 en dat betekende dat op 2 augustus het werk van Stichting Ambulance Wens stil stond. Alle ambulances...
Bekijk
Nieuwe Free Learning over het als zorgverlener omgaan met de dood van een client. Als zorgverlener sta je dagelijks dicht bij het leven, maar ook bij de dood. Dat kan heftig zijn, soms zelfs ontwrichtend, maar ook heel verrijkend. Hoe ga je om met een ‘moeilijke dood’ van een cliënt? Hoe verweef je het overlijden van een cliënt in je leven? Van een cliënt waar je misschien ‘iets mee had’,...
Bekijk
Mooi online artikel uit Zorg en Welzijn waarin gepleit wordt om de terminale Coronazorg van een dierbare heel concreet met foto’s in beeld te brengen, als belangrijk onderdeel van het rouwproces. Hoe kunnen foto’s van je dierbare, liggend in een ziekenhuisbed aan slangen en monitoren, de gedachten aan de overledene verrijken? Belangrijk is, zegt docent Sociaal Werk en rouwtherapeut Herman de Mönnink, ‘dat mensen na het overlijden niet blijven zitten...
Bekijk
Iedereen krijgt in zijn leven te maken met rouw en verlies. Hoewel dat voor iedereen anders is, zijn er toch herkenbare elementen in een rouwproces. Die elementen werden echter verstoord door de coronapandemie. Tamara van Schaik, Marije Brouwer, Hanneke Knibbe en Nico Knibbe publiceerden in het Tijdschrift Geestelijke Verzorging een artikel over welke impact de pandemie had op de ervaren rouwprocessen. Op basis van achttien diepte-interviews met nabestaanden, zorgverleners en...
Bekijk
Bij de overdekte drive-in uitvaartlocatie in Nieuw-Vennep is het mogelijk om met meer dan dertig mensen een uitvaart te volgen. In een evenementenhal is het mogelijk om met tientallen auto's aan te schuiven. Via de autoradio is de volledige dienst te horen, waardoor de ramen dicht kunnen blijven.
Bekijk
Hoogleraar palliatieve zorg Saskia Teunissen, èn lid van het projectteam Rouwen Tijdens Corona, nam op de avond van eerste Kerstdag 2021 deel aan een uitvoerig gesprek over sterfelijkheid en de dood. Ook cabaretier en filosoof Tim Fransen, rouwcoach Tim Overdiek en theatermaker Eloah Udenhout deden mee. Gemist? Dan is het de moeite waard om dit “Met het oog op morgen’ gesprek als podcast na te luisteren vanaf minuut 7.00. Saskia...
Bekijk
Volgens wijkverpleegkundige Jelle Reijngoudt wordt het rouwen waarmee de zorgverlener wordt geconfronteerd door het overlijden van een cliënt, onderschat en onderbelicht. 'De dood hoort bij je beroep', 'je hebt dit beroep zelf gekozen', zijn veelgehoorde opmerkingen. En toch kan het je als zorgverlener raken als een zorgvrager overlijdt. En dat is normaal. Het mag besproken worden, in alle openheid. Daarom geeft Jelle Reijngoudt zijn visie op het mogen bijwonen van...
Bekijk
'De tijd waarin we leven lijkt een alternatieve realiteit te zijn. Een realiteit waarin we de ander niet eens even kunnen vastpakken na een ingrijpend verlies; een realiteit waarin we elkaars gezichtsuitdrukkingen moeten lezen terwijl we een mondkapje op hebben. Het lijkt een logisch gevolg dat dit invloed heeft op een verder rouwproces.' Lees hier het volledige artikel.
BekijkRouwen Tijdens Corona is een not-for-profit initiatief, mogelijk gemaakt door ZonMw (als onderdeel van het programma 'Palliantie. Meer dan zorg’) en uitgevoerd door LOCOmotion, Nachtzon Media B.V., prof. dr. Saskia Teunissen (Expertisecentrum Palliatieve Zorg, UMC Utrecht), Ronald Geelen en Uil Uitvaartverzorging.
