Wat betekent het voor het rouwproces als je niet aanwezig kunt zijn bij de uitvaart? Voor haar afstudeeronderzoek aan de Universiteit voor Humanistiek deed Tamara van Schaik onderzoek naar de betekenis van ontbrekende uitvaartrituelen voor het rouwproces, ten tijde van Covid-19. Ze ging in gesprek met nabestaanden die tijdens de coronaperiode een dierbare hebben verloren en niet fysiek aanwezig konden zijn bij de uitvaart.
Het onderzoek laat zien dat het missen van het ritueel het afscheid nemen moeilijker maakt. De nabestaanden beschrijven gevoelens van eenzaamheid omdat ze hun verdriet niet kunnen delen met hun familie of vrienden, ze voelden zich geïsoleerd en misten steun van dierbaren. Sommigen van konden via een opname of livestream de uitvaart bekijken. Het bleek dat het online alternatief de deelname aan het ritueel niet geheel kan vervangen. De nabestaanden voelden zich nauwelijks onderdeel van de gemeenschap en misten de lichamelijke momenten, zoals het zien van de kist of lichaam van de overledene, meelopen in de rouwstoet en de aanraking van dierbaren.
De uitvaart is een belangrijk moment wat je samen met dierbaren hoort te beleven, niet alleen achter je computerscherm. Ook de momenten voor en na de uitvaart, zoals het vormgeven van de ceremonie en achteraf met elkaar eten en drinken werd gemist. Dat zijn belangrijke momenten die helpen om het verlies te integreren in het leven wat door gaat, onderdelen die het ritueel compleet maken. Ook kan het voorkomen dat de gemiste uitvaart het acceptatieproces verstoort, waardoor de dood langer onwerkelijk kan blijven.
Over het algemeen waren de nabestaanden blij dat de mogelijkheid van een opname of livestream er was, maar het is niet hetzelfde als op een lichamelijke manier deelnemen aan een uitvaartritueel.
Download hier de master thesis van Tamara van Schaik.
Karin Kuijpers uit Veghel is bang corona te krijgen. Niet vreemd; want haar moeder heeft het. De koster is er aan gestorven. En zelf begraaft ze, als uitvaartverzorger, de doden. In de radiodocumentaire Geen cake gaat Jan Maarten Deurvorst langs bij enkele vrouwelijke uitvaartverzorgers en bij de dochters van Malie van Oss, die in maart overleed aan corona. Ze ondervinden allemaal hoe moeilijk het nu is om te rouwen of...
BekijkManu Keirse: “Geef leven aan het sterven” “Rouw is een heel gamma van reacties op een ingrijpend verlies in ons leven”, vertelt klinisch psycholoog en rouwdeskundige Manu Keirse vanuit zijn studeerkamer in het Belgische plaatsje Leefdaal. “Dat kan verdriet, boosheid, fysieke pijn, verandering in eetgewoonte en werkgedrag zijn, maar het kan evenzeer opluchting en voldoening zijn. Het gaat om elk verlies, dus bijvoorbeeld ook om het verlies van gezondheid, verwachting,...
BekijkWat betekent het voor het rouwproces als je niet aanwezig kunt zijn bij de uitvaart? Voor haar afstudeeronderzoek aan de Universiteit voor Humanistiek deed Tamara van Schaik onderzoek naar de betekenis van ontbrekende uitvaartrituelen voor het rouwproces, ten tijde van Covid-19. Ze ging in gesprek met nabestaanden die tijdens de coronaperiode een dierbare hebben verloren en niet fysiek aanwezig konden zijn bij de uitvaart. Het onderzoek laat zien dat het...
BekijkAfscheid nemen van een stervende en rouwen is gecompliceerd geworden. Hoe vind je je weg tussen corona-protocollen en menselijke behoeftes? Hoe kunnen we mensen met een kwetsbare gezondheid beschermen tegen het coronavirus? Behalve ziekenhuizen maken vooral instellingen als verpleeghuizen zich daarover druk. En terecht. Maar schieten we niet door in de protocollen? En bevordert het quarantainebeleid de gezondheid wel in alle facetten? Stress, verdriet en eenzaamheid maken immers ook ziek....
BekijkMooi online artikel uit Zorg en Welzijn waarin gepleit wordt om de terminale Coronazorg van een dierbare heel concreet met foto’s in beeld te brengen, als belangrijk onderdeel van het rouwproces. Hoe kunnen foto’s van je dierbare, liggend in een ziekenhuisbed aan slangen en monitoren, de gedachten aan de overledene verrijken? Belangrijk is, zegt docent Sociaal Werk en rouwtherapeut Herman de Mönnink, ‘dat mensen na het overlijden niet blijven zitten...
BekijkRouwen is een werkwoord. Bekijk hier de tips over rouwen voor zorgverleners, gemaakt door 'Help de Helden'. Flyer met tips
BekijkHonderden Naarders hebben afscheid genomen van de afgelopen week overleden stadsomroeper en weldoener Paul Vuijst. Voor de condoleance stonden lange rijen, maar uiteraard corona proof. Lees hier het artikel
BekijkVoor uitvaartbegeleidster Saskia zijn uitvaartdiensten in de coronaperiode juist intenser en mooier geworden, vertelt Abdelkader Benali in OVT. ''Saskia werd verliefd op het ingetogen karakter van het nieuwe afscheid nemen.'' Luister hier naar de OVT Podcast , gemaakt door Abdelkader Benali en begrijp waarom een uitvaart tijdens corona zo intens en mooi kan zijn.
BekijkRouwen Tijdens Corona is een not-for-profit initiatief, mogelijk gemaakt door ZonMw (als onderdeel van het programma 'Palliantie. Meer dan zorg’) en uitgevoerd door LOCOmotion, Nachtzon Media B.V., prof. dr. Saskia Teunissen (Expertisecentrum Palliatieve Zorg, UMC Utrecht), Ronald Geelen en Uil Uitvaartverzorging.