'Ze liepen weg met de kist en toen stopte de livestream'

Wat betekent het voor het rouwproces als je niet aanwezig kunt zijn bij de uitvaart? Voor haar afstudeeronderzoek aan de Universiteit voor Humanistiek deed Tamara van Schaik onderzoek naar de betekenis van ontbrekende uitvaartrituelen voor het rouwproces, ten tijde van Covid-19. Ze ging in gesprek met nabestaanden die tijdens de coronaperiode een dierbare hebben verloren en niet fysiek aanwezig konden zijn bij de uitvaart.

Het onderzoek laat zien dat het missen van het ritueel het afscheid nemen moeilijker maakt. De nabestaanden beschrijven gevoelens van eenzaamheid omdat ze hun verdriet niet kunnen delen met hun familie of vrienden, ze voelden zich geïsoleerd en misten steun van dierbaren. Sommigen van konden via een opname of livestream de uitvaart bekijken. Het bleek dat het online alternatief de deelname aan het ritueel niet geheel kan vervangen. De nabestaanden voelden zich nauwelijks onderdeel van de gemeenschap en misten de lichamelijke momenten, zoals het zien van de kist of lichaam van de overledene, meelopen in de rouwstoet en de aanraking van dierbaren.

De uitvaart is een belangrijk moment wat je samen met dierbaren hoort te beleven, niet alleen achter je computerscherm. Ook de momenten voor en na de uitvaart, zoals het vormgeven van de ceremonie en achteraf met elkaar eten en drinken werd gemist. Dat zijn belangrijke momenten die helpen om het verlies te integreren in het leven wat door gaat, onderdelen die het ritueel compleet maken. Ook kan het voorkomen dat de gemiste uitvaart het acceptatieproces verstoort, waardoor de dood langer onwerkelijk kan blijven.

Over het algemeen waren de nabestaanden blij dat de mogelijkheid van een opname of livestream er was, maar het is niet hetzelfde als op een lichamelijke manier deelnemen aan een uitvaartritueel.

Download hier de master thesis van Tamara van Schaik.

'Ze liepen weg met de kist en toen stopte de livestream'

Meer verhalen