In drie internet artikelen reflecteert psycholoog Ronald Geelen op wat er is gebeurd rondom sterven en rouwen tijdens de coronapandemie.
In ‘Klappen voor onze zorghelden’ gaat hij in op de beperkte houdbaarheid van de waardering voor de zorg. ‘Zo spraken we in het voorjaar van 2020 nog van onze helden in de zorg en volgde letterlijk het publieke applaus. Bij de tweede en volgende golf ebde die waardering weg. Beperkte houdbaarheid was er ook voor quarantaine regels, de bezoekmogelijkheden voor verwanten, het in acht nemen van leefregels en grenzen bij het afscheid nemen, reactie vanuit de eigen pijn en het gemis om persoonlijk afscheid te kunnen nemen.’
In het tweede artikel ‘De les van corona’ bespreekt Geelen aan de hand van het Mattheus effect (mensen met meer mogelijkheden krijgen meer kansen krijgen en nemen die ook) en benadrukt dat ‘de werkelijkheid soms simpelweg onevenwichtig en onrechtvaardig is. In tijden van corona, druk op de zorg voor de meest kwetsbaren en hun verwanten komen onevenredigheden in waardering, zowel in beleving als randvoorwaarden, scherp aan het licht. Relevant is dat we ons daarbij vaak geen vragen stellen, dit als een vanzelfsprekend gegeven ervaren. Het bewust raken van die ongerijmdheden is stap één. Daarna kunnen we ons inspannen er wat aan te doen en ervoor te compenseren. Op de werkvloer, in de organisatie, bij de zorgverzekeraar, in de politiek; ieder heeft daarin een eigen plicht. Wanneer beginnen we?’.
In ’Corona en rouw’ bespreekt Geelen wat de corona beperkingen betekenden voor de praktijk rondom het sterven en rouw. ‘Een belangrijke rode draad is het gemis van het niet lijfelijk bij je naaste kunnen zijn in de laatste dagen. Extra belastend blijkt de wetenschap dat je naaste in eenzaamheid is overleden, vanwege het niet mogelijk zijn van bezoek. Of vanwege het zelf niet op bezoek durven gaan, uit angst om besmet te raken.’ En dan is het ‘Complicerend voor de rouw is de steeds terugkomende gedachte dat je je naaste in wellicht de moeilijkste levensfase in de steek hebt gelaten. Dat je het laatste niet meer hebt kunnen zeggen.’
Manu Keirse: “Geef leven aan het sterven” “Rouw is een heel gamma van reacties op een ingrijpend verlies in ons leven”, vertelt klinisch psycholoog en rouwdeskundige Manu Keirse vanuit zijn studeerkamer in het Belgische plaatsje Leefdaal. “Dat kan verdriet, boosheid, fysieke pijn, verandering in eetgewoonte en werkgedrag zijn, maar het kan evenzeer opluchting en voldoening zijn. Het gaat om elk verlies, dus bijvoorbeeld ook om het verlies van gezondheid, verwachting,...
Bekijk
Karin Kuijpers uit Veghel is bang corona te krijgen. Niet vreemd; want haar moeder heeft het. De koster is er aan gestorven. En zelf begraaft ze, als uitvaartverzorger, de doden. In de radiodocumentaire Geen cake gaat Jan Maarten Deurvorst langs bij enkele vrouwelijke uitvaartverzorgers en bij de dochters van Malie van Oss, die in maart overleed aan corona. Ze ondervinden allemaal hoe moeilijk het nu is om te rouwen of...
Bekijk
Goed artikel van De Correspondent: 'Rouw heeft geen eindpunt. En dat is hoopvoller dan het klinkt' Lees het hier
Bekijk
De kleine uitvaart, een noodgreep tijdens corona, is een blijvertje. Fijn onder elkaar is het devies van deze nieuwe rouwvorm, wat betekent dat wie niet lekker in de groep ligt, makkelijk kan worden buitengesloten. 'Je bent niet welkom bij de crematie van je opa." Het was een kort telefoontje dat Ferry Tichelaar (27) uit Gouda kreeg, begin maart 2023. Hij voelde zich uit het veld geslagen. "Ik had een heel...
Bekijk
Hoe kun je op afstand toch samen zijn als je naasten door Corona niet op bezoek kunnen komen? In het ziekenhuis, het verpleeghuis, gehandicaptenzorg, hospice of in de thuiszorg? Daar helpt het boekje ‘Samenzijn op Afstand’ bij. Het is een online printbaar boekje dat cliënten en hun naasten informeert en inspireert. Het geeft praktische tips hoe je op afstand toch in contact kunt blijven en met elkaar kunt meeleven. Bekijk...
Bekijk
Wat kunnen we wél doen? In deze blog van Monuta krijg je allerlei tips over wat je nog wel kunt doen om je afscheid en rouw vorm te geven terwijl de Corona-maatregelen van kracht zijn. Bekijk de blog hier.
Bekijk
Nieuwe Free Learning over het als zorgverlener omgaan met de dood van een client. Als zorgverlener sta je dagelijks dicht bij het leven, maar ook bij de dood. Dat kan heftig zijn, soms zelfs ontwrichtend, maar ook heel verrijkend. Hoe ga je om met een ‘moeilijke dood’ van een cliënt? Hoe verweef je het overlijden van een cliënt in je leven? Van een cliënt waar je misschien ‘iets mee had’,...
Bekijk
Iedereen krijgt in zijn leven te maken met rouw en verlies. Hoewel dat voor iedereen anders is, zijn er toch herkenbare elementen in een rouwproces. Die elementen werden echter verstoord door de coronapandemie. Tamara van Schaik, Marije Brouwer, Hanneke Knibbe en Nico Knibbe publiceerden in het Tijdschrift Geestelijke Verzorging een artikel over welke impact de pandemie had op de ervaren rouwprocessen. Op basis van achttien diepte-interviews met nabestaanden, zorgverleners en...
BekijkRouwen Tijdens Corona is een not-for-profit initiatief, mogelijk gemaakt door ZonMw (als onderdeel van het programma 'Palliantie. Meer dan zorg’) en uitgevoerd door LOCOmotion, Nachtzon Media B.V., prof. dr. Saskia Teunissen (Expertisecentrum Palliatieve Zorg, UMC Utrecht), Ronald Geelen en Uil Uitvaartverzorging.
