In drie internet artikelen reflecteert psycholoog Ronald Geelen op wat er is gebeurd rondom sterven en rouwen tijdens de coronapandemie.
In ‘Klappen voor onze zorghelden’ gaat hij in op de beperkte houdbaarheid van de waardering voor de zorg. ‘Zo spraken we in het voorjaar van 2020 nog van onze helden in de zorg en volgde letterlijk het publieke applaus. Bij de tweede en volgende golf ebde die waardering weg. Beperkte houdbaarheid was er ook voor quarantaine regels, de bezoekmogelijkheden voor verwanten, het in acht nemen van leefregels en grenzen bij het afscheid nemen, reactie vanuit de eigen pijn en het gemis om persoonlijk afscheid te kunnen nemen.’
In het tweede artikel ‘De les van corona’ bespreekt Geelen aan de hand van het Mattheus effect (mensen met meer mogelijkheden krijgen meer kansen krijgen en nemen die ook) en benadrukt dat ‘de werkelijkheid soms simpelweg onevenwichtig en onrechtvaardig is. In tijden van corona, druk op de zorg voor de meest kwetsbaren en hun verwanten komen onevenredigheden in waardering, zowel in beleving als randvoorwaarden, scherp aan het licht. Relevant is dat we ons daarbij vaak geen vragen stellen, dit als een vanzelfsprekend gegeven ervaren. Het bewust raken van die ongerijmdheden is stap één. Daarna kunnen we ons inspannen er wat aan te doen en ervoor te compenseren. Op de werkvloer, in de organisatie, bij de zorgverzekeraar, in de politiek; ieder heeft daarin een eigen plicht. Wanneer beginnen we?’.
In ’Corona en rouw’ bespreekt Geelen wat de corona beperkingen betekenden voor de praktijk rondom het sterven en rouw. ‘Een belangrijke rode draad is het gemis van het niet lijfelijk bij je naaste kunnen zijn in de laatste dagen. Extra belastend blijkt de wetenschap dat je naaste in eenzaamheid is overleden, vanwege het niet mogelijk zijn van bezoek. Of vanwege het zelf niet op bezoek durven gaan, uit angst om besmet te raken.’ En dan is het ‘Complicerend voor de rouw is de steeds terugkomende gedachte dat je je naaste in wellicht de moeilijkste levensfase in de steek hebt gelaten. Dat je het laatste niet meer hebt kunnen zeggen.’
Nico Knibbe runt samen met zijn zus Hanneke Knibbe het onderzoeksbureau LOCOmotion en doet, onder andere samen met het UMC Utrecht, onderzoek naar rouwen tijdens corona. Door middel van enquêtes, beeldgesprekken en straat interviews halen ze informatie op om antwoorden te krijgen op de vraag: “Wat doet deze tijd van afstand houden, nauwelijks fysiek contact en beperkt aantal bezoekers tijdens een uitvaart met onze rouw." Op de website worden verhalen...
Bekijk
Corona heeft een enorme invloed op de beleving van de dood en van de periode erna. Ook als iemand niet overlijdt door corona. We proberen met het project ‘Rouwen Tijdens Corona’ nabestaanden te ondersteunen door ervaringen en suggesties te verzamelen en te daarna delen. Dat doen we onder andere met een vrij korte enquête. Heb jij ook iemand verloren tijdens corona? Deel dan je ervaringen, zo helpen we elkaar. Klik...
Bekijk
Volgens wijkverpleegkundige Jelle Reijngoudt wordt het rouwen waarmee de zorgverlener wordt geconfronteerd door het overlijden van een cliënt, onderschat en onderbelicht. 'De dood hoort bij je beroep', 'je hebt dit beroep zelf gekozen', zijn veelgehoorde opmerkingen. En toch kan het je als zorgverlener raken als een zorgvrager overlijdt. En dat is normaal. Het mag besproken worden, in alle openheid. Daarom geeft Jelle Reijngoudt zijn visie op het mogen bijwonen van...
Bekijk
Op zes begraafplaatsen in de gemeente Kampen zijn vanmorgen coronamonumenten onthuld. De gemeente hoopt dat de gedenkplek een plaats van steun mag zijn waar mensen kunnen gedenken en herdenken. Trijntje Sleurink ervaart nog regelmatig de gevolgen van de periode dat ze haar man moest loslaten. "Ik heb hem gelukkig nog wel via de telefoon kunnen spreken destijds, maar ik durfde niet meer bij hem op de kamer te komen toen...
Bekijk
Vaak wordt er gezegd: het hoort bij het vak. Maar ondertussen gebeurt er meer met je dan je denkt. Iemand overlijdt onder jouw handen. Teams houden vaak wel een nabespreking over de medisch-technische zaken van een overlijden en de opvang van de familie. Maar niet altijd wordt aan de betrokken zorgmedewerker gevraagd hoe het gaat. Door daar geen aandacht te besteden, kan de emmer bij een zorgmedewerker langzaam vollopen. ‘Nabespreken...
Bekijk
De Vlaamse klinisch psycholoog rouwspecialist Manu Keirse schreef een extra hoofdstuk bij het boek ‘Helpen bij verlies en verdriet’ met handvatten voor wie mensen in rouw en verdriet wil bijstaan. Download hier het extra hoofdstuk. Download
Bekijk
Mooi online artikel uit Zorg en Welzijn waarin gepleit wordt om de terminale Coronazorg van een dierbare heel concreet met foto’s in beeld te brengen, als belangrijk onderdeel van het rouwproces. Hoe kunnen foto’s van je dierbare, liggend in een ziekenhuisbed aan slangen en monitoren, de gedachten aan de overledene verrijken? Belangrijk is, zegt docent Sociaal Werk en rouwtherapeut Herman de Mönnink, ‘dat mensen na het overlijden niet blijven zitten...
Bekijk
Praten over dood is praten over leven. In de podcastserie Doodnormaal praat Winny Bos van Doulawijzer wekelijks met gasten die in aanraking zijn gekomen zijn met de dood. Haar missie is om het levenseinde doodnormaal te maken. Nu de dood tijdens en na corona zo tastbaar is geworden, beleeft zij die missie misschien nog intenser. In aflevering 19 vertelt Winnie Bosch over het verlies van haar vader in coronatijd. Ze...
BekijkRouwen Tijdens Corona is een not-for-profit initiatief, mogelijk gemaakt door ZonMw (als onderdeel van het programma 'Palliantie. Meer dan zorg’) en uitgevoerd door LOCOmotion, Nachtzon Media B.V., prof. dr. Saskia Teunissen (Expertisecentrum Palliatieve Zorg, UMC Utrecht), Ronald Geelen en Uil Uitvaartverzorging.
