De onderzoekers Tamara van Schaik , Marije Brouwer, Nico Knibbe, Hanneke Knibbe en Saskia Teunissen, allen verbonden aan het project Rouwen Tijdens Corona, mogelijk gemaakt door ZonMw (als onderdeel van het programma 'Palliantie. Meer dan zorg’) publiceerden in OMEGA- Journal of Death and Dying van december 2022 het artikel ‘The Effect of the COVID-19 Pandemic on Grief Experiences of Bereaved Relatives: An Overview Review’.
Daaruit blijkt dat de COVID-19-pandemie de rouwervaringen van nabestaanden heeft verstoord en de gebruikelijke manieren om met verlies om te gaan heeft veranderd. Om te begrijpen hoe nabestaanden verdriet hebben ervaren tijdens COVID-19 is een review uitgevoerd. Een overzicht van empirische gegevens over dit onderwerp ontbrak en daarom werden PubMed- en CINAHL-databases doorzocht op empirische studies gepubliceerd van 1 januari 2020 tot en met 31 december 2021. Op basis daarvan zijn 28 artikelen geïncludeerd. Daarop is een thematische, exploratieve analyse uitgevoerd waar verschillende thema’s uit naar voren kwamen: veranderde emotionele reacties, veranderingen in verdriet, het effect van afwezigheid tijdens laatste momenten, een gebrek aan betrokkenheid bij de zorgproces, de impact op gemeenschappen en sociale ondersteuningssystemen en de verandering van uitvaarten.
Meer over deze studie is hier te vinden.
Rouwen is een werkwoord. Bekijk hier de tips over rouwen voor zorgverleners, gemaakt door 'Help de Helden'. Flyer met tips
Bekijk
Afscheid nemen van een stervende en rouwen is gecompliceerd geworden. Hoe vind je je weg tussen corona-protocollen en menselijke behoeftes? Hoe kunnen we mensen met een kwetsbare gezondheid beschermen tegen het coronavirus? Behalve ziekenhuizen maken vooral instellingen als verpleeghuizen zich daarover druk. En terecht. Maar schieten we niet door in de protocollen? En bevordert het quarantainebeleid de gezondheid wel in alle facetten? Stress, verdriet en eenzaamheid maken immers ook ziek....
Bekijk
Kunstenaar en funerair specialist Babs Bakels is van jongs af aan mateloos gefascineerd door de dood. Radiomaker Laura Stek, die haar sterfelijkheid juist graag negeert, raakte geïntrigeerd door Babs: waarom omringt iemand zich constant met eindigheid en verval? Samen onderzoeken Laura en Babs in coronatijd in zes afleveringen onze omgang met de dood, van de laatste adem tot het hiernamaals. Ze bezoeken een ‘liever levend uitvaart’, ondergaan een dood-meditatie, gaan...
Bekijk
Uit onderzoek van het Erasmus MC, de Hogeschool Rotterdam, het Amsterdam UMC en de Universiteit voor Humanistiek (‘Experiences of end-of-life care during the COVID19-crisis’), onder ruim 700 zorgprofessionals en bijna 400 nabestaanden van mensen die tussen maart en juli 2020 zijn overleden (aan corona of door een andere oorzaak), blijkt dat de medische en verpleegkundige zorg tijdens de pandemie in de meeste gevallen goed kon plaatsvinden, ondanks de uitdagingen. Tegelijkertijd...
Bekijk
Praten over dood is praten over leven. In de podcastserie Doodnormaal praat Winny Bos van Doulawijzer wekelijks met gasten die in aanraking zijn gekomen zijn met de dood. Haar missie is om het levenseinde doodnormaal te maken. Nu de dood tijdens en na corona zo tastbaar is geworden, beleeft zij die missie misschien nog intenser. In aflevering 19 vertelt Winnie Bosch over het verlies van haar vader in coronatijd. Ze...
Bekijk
Manu Keirse: “Geef leven aan het sterven” “Rouw is een heel gamma van reacties op een ingrijpend verlies in ons leven”, vertelt klinisch psycholoog en rouwdeskundige Manu Keirse vanuit zijn studeerkamer in het Belgische plaatsje Leefdaal. “Dat kan verdriet, boosheid, fysieke pijn, verandering in eetgewoonte en werkgedrag zijn, maar het kan evenzeer opluchting en voldoening zijn. Het gaat om elk verlies, dus bijvoorbeeld ook om het verlies van gezondheid, verwachting,...
Bekijk
Wat betekent rouwen, als je als jonge twintiger ineens wees wordt? Journalist en schrijver Gijs van der Sanden schreef daarover het boek De dingen die je vergeet. "Verdriet verandert. Ik ben verdriet gaan zien als iets levends, iets waar je aandacht aan moet geven." Luister hier
Bekijk
Mooi artikel uit Trouw over rouwen in Corona tijd. Katrien Vermeulen (46) verliest haar broer en ze vertelt dat bij de uitvaart een soort verbondenheidsritueel werd uitgevoerd. ‘Ze vormden een hartje met hun handen, of sloegen de armen om zichzelf heen. Dat was mooi en ontroerend.’ Bekijk artikel
BekijkRouwen Tijdens Corona is een not-for-profit initiatief, mogelijk gemaakt door ZonMw (als onderdeel van het programma 'Palliantie. Meer dan zorg’) en uitgevoerd door LOCOmotion, Nachtzon Media B.V., prof. dr. Saskia Teunissen (Expertisecentrum Palliatieve Zorg, UMC Utrecht), Ronald Geelen en Uil Uitvaartverzorging.
